Kalendarz muzułmański – zasady

Każdy naród świata liczenie czasu rozpoczynał od najbardziej pamiętnych wydarzeń. Za początek przyjmowano hipotetyczne daty stworzenia świata, potopu, panowania potężnych władców, pojawienie się wielkich proroków. Arabowie epoki przedmuzułmańskiej liczyli czas od pamiętnych bitew, takim wydarzeniem była napaść wojsk Jemenu na Mekkę w 570 r. W wojnie tej użyto słoni bojowych. W roku tym zwanym Rokiem Słonia urodził się Muhammad (Alejhi Salam – Pokój z Nim).

Muzułmanie za początek ery Islamu uznają – hidżrę – emigrację z Mekki do Medyny wówczas nazywanej Jasrib. Miało to miejsce 20 czerwca 622 roku według kalendarza gregoriańskiego. Nową erę muzułmańską wprowadzono 17 roku hidżry (638 r.) za panowania kalifa Umara (Umara ibn al-Chattaba), panującego w latach 634-644. Pierwszy dzień ery muzułmańskiej został jednak ze względów praktycznych przesunięty do najbliższego nowiu księżyca, tj 16 lipca 622 roku. Muzułmański sposób obliczania czasu jest oparty na roku księżycowym, krótszym od słonecznego. Ponieważ rok księżycowy ma 354 dni, jest krótszy od roku słonecznego liczącego 365,25 w związku z tym rok księżycowy jednostajnie przesuwa się wstecz wobec roku słonecznego w cyklu 33 letnim. Oznacza to, że 33 lata księżycowe odpowiadają 32 słonecznym. Rok księżycowy dzieli się na 12 miesięcy księżycowych. A ponieważ długość jednej fazy księżyca wynosi 29,5 dnia (dokładnie: 29,5306, tj. 29 dni, 12 godzin, 44 minuty i 3,8 sekundy) rok księżycowy liczy 354 dni (dokładnie 12 x 29,5306 – 354,367). W celu uniknięcia ułamkowej liczby dni przyjęto na przemian 29 lub 30 dni. Początek roku i każdego muzułmańskiego miesiąca liczy się od dnia, w którym młody księżyc ukazuje się po raz pierwszy na nowiu. Aby przeliczyć lata hidżry’na rok słoneczny i odwrotnie zwykle używa się tablic lub wzorów. Przybliżony odpowiednik roku hidżry w kalendarzu gregoriańskim (słonecznym) można obliczyć na podstawie wzoru:

S = H – 3H : 100 + 622
lub
S = 32H : 33 + 622

gdzie S – oznacza rok słoneczny kalendarza gregoriańskiego, natomiast H – oznacza rok hidżry.

Odwrotnie, rok hidżry oblicza się na podstawie roku słonecznego według wzoru:

H = 33 ( S – 622 ) : 32

Nazwy miesięcy związane są wyraźnie z tradycjami i życiem codziennym Arabów przed islamem, a więc plemion koczowniczych Półwyspu Arabskiego.

Pierwszy miesiąc to muharram (30 dni). Nazwa tego miesiąca znaczy zakazany – święty. Był to jeden z czterech miesięcy, w którym zakazane było prowadzenie walk. Pierwszego muharrama zaczyna się nowy rok muzułmański. Na dziesiąty dzień tego miesiąca przypada najważniejsze szyickie święto Aszura, obchodzone dla upamiętnienia śmierci Al-Husayna w 680 roku.

Drugi miesiąc safar (29 dni) „żółty” miesiąc, prawdopodobnie tak nazwany od jakiejś choroby, być może żółtaczki. W tym miesiącu obchodzono kiedyś święto powrotu pielgrzymów z Mekki.

Trzeci miesiąc rabi al-allal (30 dni), „wiosna pierwsza”. W tym miesiącu przypada święto Narodzin Muhammada (AS). Według tradycji muzułmańskiej Muhammad (AS), urodził się dwunastego dnia tego miesiąca w Roku Słonia, tuż przed ukazaniem się na niebie planety Wenus. W dniu tym obchodzone jest święto urodzin – mewlid an-nabi – obchodzone w świecie muzułmańskim od 1207 roku.

Czwarty miesiąc rabi al-sani (29 dni) „wiosna druga”.

Piąty miesiąc to dżumada al-ula (30 dni), termin dżumada oznacza twardnieć, zamarzać.

Szósty miesiąc to dżumada al-ahira (29 dni), miesiąc ten przypadał na okres chłodów.

Siódmy miesiąc radżab (30 dni) – „bezpieczny”, jeden z czterech miesięcy, w których był zakaz walk, w czasach przedmuzułmańskich powstrzymywano się od wojen i wypraw grabieżczych.

Ósmy miesiąc kalendarza muzułmańskiego to szaban (29 dni), był to czas kiedy plemiona arabskie prowadziły wojny międzyplemienne.

Dziewiąty miesiąc to ramadan (30 dni). Na miesiąc ramadan przypada obowiązkowy post muzułmański. Według tradycji muzułmańskiej w tym miesiącu objawiony został Kur’an (Koran).

Dziesiąty miesiąc to szallal (29 dni), nazwa oznacza „wyruszać na wędrówkę”. Na pierwszy dzień tego miesiąca przypada święto zakończenia postu zwane Id al-Fitr (tureckie seker bayram).

Jedenastym miesiącem kalendarza muzułmańskiego jest miesiąc zu al-kada (30 dni), oznacza on siedzenie, przebywanie w jednym miejscu. W okresie przedmuzułmańskim był czasem zaprzestania wędrówek.

Ostatnim dwunastym miesiącem jest zu al-hidżdża (29 dni), nazwa pochodzi od terminu hadżdż – pielgrzymka, w tym bowiem miesiącu ma miejsce rytualna pielgrzymka do Mekki. Dziesiątego dnia kończy się pielgrzymka i na ten dzień przypada największe święto muzułmanów Id al-Adha, Święto Ofiarowania.

Selim Chazbijewicz